Türk askerî tarihi
Türk askerî tarihi dörtbin yıl öncesinden[kaynak belirtilmeli] günümüze kadar süren dönem içinde ilk Türklerden günümüzdeki Türk Silahlı Kuvvetleri´ne kadarki askerî yapılanmayı ve savaşları içine alır. Türklerdeki askerî düzen siyasî düzen ile iç içe geçmiş ve tarih boyunca birlikte gelişmiştir. Orta Asya´da başlayan bu tarih tüm anakaralara yayılarak süregelmiştir.
Selçuklu İmparatorluğu´nun kuruluşuna önayak olan 1040 yılındaki Dandanakan Savaşı, Türklerin Anadolu´nun kapısını araladığı 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı, Yeni Çağ´ın başlangıcı sayılan 1453 yılındaki İstanbul´un Fethi, I. Dünya Savaşı´ndaki Çanakkale Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu´nun üzerine Türkiye Cumhuriyeti´nin kurulmasını sağlayan Kurtuluş Savaşı, Kuzey Kıbrıs´taki Türkleri savunmak için yapılan Kıbrıs Harekâtı Türk askerî tarihindeki birkaç önemli dönüm noktalarından bazılarıdır.
Orta Asya
Orta Asya
Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan, Afganistan, Çin´in bir kısmı (Doğu Türkistan), Rusya ve Pakistan´ın bir kısmından oluşan bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim.
Tarihte Türkistan olarak geçen coğrafi bir alana Rus ve oryantalistelerin kendileri için Türk adını unutturmak amacıyla vermiş oldukları bir isim olarak da bilinir.
Kavimler Göçü
Bir tarih nazariyesine göre, M.S 300-400 yıllarında Orta Asya´da yaşayan kavimlerin şiddetli ve uzun süren kuraklık sebebiyle doğuya, kuzeye, batıya ve güneye gitmelerine; Kavimler Göçü denmektedir. Bu göçün siyasi, sosyal ve kültürel neticeleri üzerinde uzun durulmaktadır. Aynı bölgede M.S. 11. yüzyıldan itibaren başlayan ve asıl ağırlığı batı istikametinde olan Türk göçleri, 17. yüzyıla kadar devam etmiş; İran,Anadolu ve Balkanlardan geçerek Avrupa ortalarına ulaşmıştır. Türkler, geçtikleri yerlerde birbirlerinin devamı olan devletler kurmuşlar, böylece Orta Asya içlerinden Avrupa ortalarına uzanan kültür ve medeniyet mirasları ve yerleşik Türk boyları ile bir Türk dünyası meydana getirmişlerdir.
Büyük Selçuklu Devleti
Büyük Selçuklu Devleti (veya Selçuklular; Farsça Saljükiyan; Arapça Saljük veya el Salajika), Oğuz Türkleri´nin büyük bir koluydu. Selçuklular 11. ve 14. yüzyıllar arasında Orta Asya´nın bir bölümünü ve Orta Doğu´yu yönetti.
Selçuklular, Ortadoğu´da devletler kurmuş bir Türk hanedanıdır. Adı, hanedanın kurucusu Selçuk Bey´den gelir.
Selçuklu Hanedanlığı´nın en geniş sınırları
Dandanakan Muharebesi
Dandanakan Muharebesi ya da Dandanakan Meydan Muharebesi, (1040), Selçuklu Devleti´nin Gazne Devletini yendiği ve Gazne Devleti´nin çözülmesine yol açan muharebedir
. Bu muharebede Gazne Devleti yıkılış dönemine girmiş, Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur.
Pasinler Muharebesi
Pasinler Muharebesi (18 Eylül 1048) Selçuklularla Bizanslılar arasında yapılmış bir meydan muharebesidir. Pasinler Muharebesi Bizanslılarla yapılan yüzyıllık çarpışmalardaki ilk büyük meydan muharebesidir. Ayrıca Bizans´ın gücünü anlamak amacıyla yapılan bir savaştır.
Malazgirt Meydan Muharebesi
Malazgirt Muharebesi, 26 Ağustos 1071 tarihinde, Büyük Selçuklu Hükümdarı Alp Arslan ile Bizans İmparatoru IV. Romen Diyojen arasında gerçekleşen savaş. Alp Arslan´ın zaferi ile sonuçlanan Malazgirt Muharebesi, Türklere Anadolu´nun kapılarını açan savaş” olarak bilinir.
Anadolu Selçuklu Devleti
Anadolu Selçuklu Devleti sınırları (1190)
Anadolu Selçuklu Devleti (Arapça: السلاجقة الروم el-Salācika el-Rūm Farsça: سلجوقیان روم Salcūkiyân-e Rūm; Rum Selçukluları),Selçukluların Anadolu’da kurduğu devlettir.
Türklerin Anadolu’ya yerleşmesi 1071’deki Malazgirt Savaşı’ndan sonra hızlandı. Selçuklu komutanı Kutalmışoğlu Süleyman ŞahAnadolu’daki fetihleri batıya yayarak 1075´te İznik’i Bizans’tan aldı ve burayı başkent yaparak bağımsızlığını ilan etti.[1] Böylece kurulan Anadolu Selçuklu Devleti, İlhanlıların son Anadolu Selçuklu sultanını tahttan indirdikleri 1308´e kadar varlığını sürdürdü.
Harran Muharebesi
Ana madde : Harran Muharebesi
7 Mayıs 1104 tarihinde Selçuklu emirleri ile Haçlı devletleri Antakya Prensliği ve Urfa Kontluğu arasında 12. yüzyılda (şimdi Türkiye´de bulunan) Harran´in hemen güneyinde (şimdi Suriye´de olan) Rakka´da yapılan bir muharebe
Dorileon Muharebesi
Dorileon Muharebesi 25 Ekim 1147 tarihinde İkinci Haçlı seferi´nin başlangıcında gerçekleşti. Eskişehir yakınında yapılan bu savaşta Selçuklu Sultanı I. Mesud komutasındaki Anadolu Selçuklu ordusu İkinci Haçlı Seferi´inde iki koldan Anadolu´da ilerlemekte olan ordularından bir kolu olan Alman Kralı III. Konrad komutasındaki çoğunluğu Almanlardan oluşan bir orduyu hemen tamamiyle imha etmiştir.
Ana madde : Dorileon Muharebesi
Miryokefalon Savaşı
Miryakefalon Muharebesi, Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ile Bizans imparatoru I. Manuel Komnenos arasında, Denizli Çivril- Gümüşsu Kasabası yakınlarındaMiryakefelon´da (Myriokephalon) yapılan savaş (17 Eylül 1176 Salı günü)(Denizli yakınlarında)
Yassı Çemen Savaşı
Yassı Çemen Muharebesi 1230 yılında Erzincan yakınlarında Anadolu Selçuklu Devleti – Eyyubiler ittifakı ile Harzemşahlar arasında yapılan muharebe.
Kösedağ Savaşı
Kösedağ Muharebesi, Anadolu Selçuklularının, Moğollara yenilmesiyle sonuçlanan ve 1 Temmuz 1243 tarihinde meydana gelen savaş. Türk-İslâm tarihinde, önemli bir dönüm noktası teşkil eden bu savaş, Anadolu Selçuklu Devleti ´nin yıkılma sürecine girmesine sebep olmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu
Osmanlı Devleti´nin yükselişi ve çöküşü (1299-1920)
Kuruluş Dönemi
Temelleri
Osmanlı Beyliği´nin temelleri 13. yüzyıl ortalarında atıldı. Beyliğe adını veren Osman bey ileri görüşlü, kararlı ve başarılı bir devlet adamı ve askerdi. Onun bu kararlılığı devletin çok sağlam temeller üzerine kurulmasını sağladı.
Osman Gazi
Osman Bey´in babası Ertuğrul Gazi hakkında sağlam ve güvenilir bilgiler hemen hemen yoktur. Bilinen, kendisinin 13. yüzyıl´da Batı Anadolu´da yaşayan Türkmen beylerinden biri olduğudur. Babası gibi Osman Bey´in hayatı hakkında da bilinmeyenler pek çoktur. Osman Bey, Çobanoğulları Beyliği´nin vâsalı olarak Bizans topraklarıyla ilişkilerde bulunurken, bu beyliğin Bizans´la anlaşması üzerine, bölgede Bizans üzerine akınlarda bulunanlar, etkinliklerini bu kez Osman Bey´in bayrağı altında sürdürdüler. Bu durum yavaş yavaş Osman Bey´i bağımsızlığa iten bir etken oldu. Osman Bey bölgenin ve Bizans´ın içinde bulunduğu durumdan ustaca yararlanmasını bildi; bölgedeki İslâm tarikatlarının, özellikle Şeyh Edebali´nin gücünden ve nüfuzundan yararlandı. Bizans´a karşı savaşan gazilerin önderi durumuna gelen Osman Bey, Bizans köy, kasaba ve kalelerini birer birer ele geçirmeye başladı. Başarıları hem topraklarının büyümesine, hem de AnadoluSelçuklu topraklarından, komşu Türkmen beyliklerinden asker, komutan ve yöneticilerin onun saflarına katılmasına yol açtı. Genellikle 1299 tarihi, Osman Bey´in bağımsızlığını ilân ettiği tarih olarak kabul edilir.
Bursa´nın fethi
Bursa´nın fethi (1326): Osman Bey´in asıl amacı Bursa´yı almaktı. Bu nedenle şehri kuşatma altına aldı. Onun hastalanması üzerine, kuşatmaya oğlu Orhan Bey devam etti. Orhan Bey, Mudanya limanını ve Orhaneli´ni fethederek Bursa´nın Bizans ile bağlantısını kesti. Aralıklarla on yıl süren kuşatma sonunda Bursa teslim oldu. İpek üretiminin merkezi olan Bursa, Osmanlı Devleti´nın başkenti yapıldı. Osmanlıların bu dönemde Sakarya havzası ve Marmara bölgesinde yaptığı fetihlerdeki amacı, batı yönünde ilerleyipRumeli´ye geçmekti.
Sırp Sındığı Savaşı
Sırp Sındığı Muharebesi veya Çirmen Muharebesi, 1364 yılında, Sırp prensliği, Macar kralığı, Bulgar kralığı Bosna prensliği ve Eflak prensliği(romanya)lıdan oluşan İttifakın, Osmanlılar´ı Balkanlar´dan atmak için başlattıkları bir savaştır.Edirne başkent olumuştur.
1. Kosova Savaşı
I. Kosova Savaşı veya Birinci Kosova Meydan Muharebesi (28 Haziran 1389) Sultan I. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu ile Sırp kumandanı Lazar önderliğindeki birBalkan ordusu arasında yapılmış bir muharebedir.Osmanlı´nın zaferiyle sonuçlanmıştır. Savaş sonunda bir Sırp soylusu Sultanın elini öpüp müslüman olmak istediğini belirterek I. Murat´a yaklaşmış ve onu ani bir hamleyle hançerleyerek şehit etmiştir. Şehadetinden sonra hüdavendigar lakabının verildiği sultanın iç organları orada gömülmüş, geriye kalan naaşı Bursa´ya götürülerek orada defnedilmiştir.
Niğbolu Savaşı
Niğbolu Muharebesi (İngilizce: Battle of Nicopolis, Bulgarca: Битка при Никопол, Bitka pri Nikopol; Macarca: Nikápolyi Csata, Rumence: Bătălia de la Nicopole) 24 Eylül 1396´daOsmanlı ordusunun Macaristan, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Fransa, Eflak, Lehistan, İngiltere Krallığı, İskoçya Krallığı, Eski İsviçre Konfederasyonu, Venedik Cumhuriyeti, Genova Cumhuriyeti, St. Jean Şövelyeleri askerlerinden oluşmuş bir Haçlı Ordusu´yla Tuna Nehri üzerinde bulunan Niğbolu kalesi yakınlarında yaptığı ve Osmanlı zaferiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaş aynı zamanda Niğbolu Haçlı Seferi (Crusade of Nicopolis) diye de anılmakta olup Ortaçağın sonuncu büyük Haçlı Seferi olarak da nitelendirilmektedir. Bazı kaynaklarda savaşın tarihi 28 Eylül olarak verilmiştir.
Ankara Savaşı
Ankara Muharebesi, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid ile Timur arasında, Ankara´nın Çubuk Ovası´nda yapılan savaş. Geç ortaçağ tarihinin en kanlı meydan savaşlarından biri olan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan Ankara Muharebesi, Osmanlı Devleti´nin parçalanmasına ve Fetret Devri (1402-1413) olarak bilinen bir iktidar boşluğu döneminin yaşanmasına yol açtı.
Varna Savaşı
Varna Muharebesi veya Varna Savaşı, 10 Kasım 1444 tarihinde, Macar, Leh, Papalık ve çeşitli Balkan milletlerinden oluşan, János Hunyadi komutasındaki Haçlı ordusu ile II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu arasında bugünkü Bulgaristan´ın Varna şehri yakınında yapılmış bir savaştır.Osmanlı ordusu kazanmıştır.
2. Kosova Savaşı
II. Kosova Savaşı veya İkinci Kosova Meydan Muharebesi (Macarca:Második Rigómezei csata)(17 Ekim-20 Ekim 1448) Sultan II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu ileMacar kumandanı János Hunyadi önderliğindeki bir Balkan ordusu arasında yapılmış bir muharebedir.Osmanlı Devleti´nin zaferiyle sonuçlanmıştır.
Yükselme Devri
İstanbul´un Fethi
İstanbul´un Fethi, 29 Mayıs 1453´te, şehri günlerdir kuşatan Osmanlı ordusunun, şimdi İstanbul olarak bilinen, o zamanki adıyla Konstantinopolis şehrini Sultan II. Mehmed Han´ın komutanlığında fethetmesidir. Bu fetihten sonra Osmanlı Devleti İmparatorluk olmuş, henüz 21 yaşında olan Sultan II. Mehmed, fatih ünvanını da alarak Fatih Sultan Mehmed olarak anılmaya başlanmıştır. Tarihteki en önemli devletlerden olan Doğu Roma İmparatorluğu böylelikle sona ermiştir.
Otlukbeli Savaşı
Otlukbeli Muharebesi (11 Ağustos 1473) Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet ile Akkoyunlu Devleti sultanı Uzun Hasan arasında yapılmış bir meydan savaşıdır.Savaşta iki tarafın Türkmen süvarileri de etkisiz kaldı. Akkoyunluların mızraklı piyadelerinin hücumunu Osmanlı´nın yeniçerileri rahatça püskürttü. Osmanlı havan topları, engebeli arazide başarılı aşırtma atışları yaptı ve bu yeni silah karşısında şaşıran Akkoyunlular darmadağın oldu.
Uzun Hasan ve Karamanoğlu beyi savaş meydanını terk etti. Orduları bir daha toparlanamayacak şekilde bozuldu.
Zaferden sonra beyler düşmanı takibi önerse de Fatih ileri gitmedi. Arazi pusu kurmaya elverişliydi, keşif birliklerinin düşmanı fark etmede geç kalmasını da göz önünde bulunduran Fatih, düşmanın gitmesine göz yumdu.
Ertesi yıl çatışmalar devam ettiyse de Akkoyunlular için çöküş dönemi başlamıştı.
Mercidabık Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Mercidabık Muharebesi, Yavuz Sultan Selim´in Mısır seferi sırasında Memluk Devleti ile yapılan birinci savaştır. 1516´da Osmanlı ordusu ile Memluk ordusu arasında Halepşehrinin kuzeyinde yapılan savaşı Osmanlılar kazandı. Muharebenin sonucunda Suriye, Lübnan ve Filistin Osmanlı topraklarına katıldı.
Ridaniye Savaşı
Ridaniye Muharebesi, 22 Ocak, 1517 yılının Ocak ayında Osmanlı Devleti ile Memlüklüler arasında geçen muharebenin adıdır. Bu muharebe Yavuz Sultan Selim´in komutasındaki Osmanlı Devleti ordusu kazanmıştır. Bu zaferle birlikte Memlük Devleti yıkılmış, bütün toprakları Osmanlı egemenliğine girmiştir. Memlük Devleti tarihe karışmış veOsmanlı Devleti Mısır´a hakim olmuş ve Halifelik Osmanlılara geçmiştir. Mısır´da ki kutsal emanetler İstanbul´a getirilmiştir. Osmanlı Devleti Doğu Akdeniz´in tek hakimi durumuna yükselmiş, Kızıldeniz ve Hint Okyanusuna açılmştır.Osmanlı devleti çok geniş hazinelerin sahibi olmuştur.
1. Viyana Kuşatması
I. Viyana Kuşatması, 27 Eylül-16 Ekim 1529 tarihlerinde Avusturya Arşidüklüğü´nün başkenti Viyana´nın Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından kuşatılmasıdır. Başarısız olan kuşatma sonucunda kale alınamamış ve Osmanlı ordusu İstanbul´a geri dönmüştür.
Kıbrıs´ın Fethi
Bir Türk gölü haline gelen Akdeniz´deki korsanlar, devamlı devletin donanmasına ve ticaret gemilerine zarar verdiğinden Venedikliler´in elinde bulunan Kıbrıs´ın fethine karar verildi. Lala Mustafa Paşa komutasındaki Türk ordusu 3 ay içinde Lefkoşa, Baf, Limasol, Girne ve Larnaka kalelerini ele geçirdi. 1571 yılında Magosa´nın zaptedilmesiyle Kıbrıs 1878´e dek sürecek Türk egemenliğine girdi.
Duraklama Devri
Bağdat Seferi
1623-1639 Osmanlı-İran Savaşı´nın başında 1624 yılında İranlıların eline geçmiş bulunan Bağdat´ın geri alınması amacıyla padişah IV. Murat´ın düzenlediği sefer (1638-39).Bu sefer IV. Murad´ın Bağdad´a girmesiyle son bulacaktır.
2. Viyana Kuşatması
II. Viyana Kuşatması, 1683 yılında IV. Mehmet devrinde Osmanlı Devleti´nin Viyana´yı kuşatması ile gerçekleşti. 17. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında yapılan savaşların en uzun süreni bu kuşatma ile başladı.
Gerileme Devri
Kırım Savaşı
Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853 – 30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus Savaşıdır. Birleşik Krallık, Fransa ve Piyemote-Sardinya´nın Osmanlı tarafında savaşa dâhil olmasıyla savaş, Avrupalı devletlerin Rusya´yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutmak amacıyla verdiği bir savaş halini almıştır. Savaş, müttefik güçlerin zaferiyle bitmiştir.
93 Harbi
93 Harbi ya da 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Osmanlı padişahı II. Abdülhamit döneminde yapılan bir Osmanlı-Rus savaşıdır. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Hem Tuna Cephesi´nde, hem de Kafkasya Cephesi´nde savaşılan 93 Harbi Osmanlı Devleti için büyük bir yenilgiyle sonuçlanmış; hem büyük bir toprak kaybına neden olmuş, hem de Rus ordusunun İstanbul´un eşiğine (Yeşilköy) kadar ilerleyerek[2] Osmanlı Devleti´nin varlığını tehdit etmesiyle sonuçlanmıştır.
1897 Osmanlı-Yunan Savaşı
1897 Osmanlı-Yunan Savaşı, 1897 yılında Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında meydana gelen savaştır. Yaklaşık bir ay sürmüş ve Osmanlı ordusunun zaferiyle neticelenmiştir. O dönemler Manastır Askeri İdadisi´nde öğrenci olan Mustafa Kemal ve Ömer Naci savaşa gönüllü olarak katılmak istemişler, fakat hem İdadi öğrencisi oldukları için hem de daha 16 yaşında oldukları için savaşa katılamamışlardır.
Dağılma Devri
Trablusgarp Savaşı
Trablusgarp Savaşı, 1911-12 yılları arasında Osmanlı Devleti ve İtalya Krallığı arasında geçen bir savaştır. 1911-12 Türk-İtalyan Savaşı olarak da geçer. Adı, “Trablusgarp Savaşı” olmasına rağmen çarpışmalar, Trablusgarp´ın dışında, Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz gibi çeşitli bölgelerde de sürmüştür. Bu savaşı İtalya, diğer büyük devletlerin ve Balkan Savaşı´nın sayesinde kazanarak sömürgelerini arttırmıştır
Balkan Savaşları
1. Balkan Savaşı
Birinci Balkan Savaşı, 8 Ekim 1912 – 30 Mayıs 1913´de Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı´ndan oluşan Balkan Birliğinin Osmanlı Devleti´ne karşı giriştiği savaş. Bu savaş ile Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti´nin Balkanlardaki birçok toprağını ele geçirmiştir. Bu savaş ile, Edirne ve Kırklareli´ye kadar olan tüm topraklar, Balkan Devletlerine bırakılmıştır.
2. Balkan Savaşı
İkinci Balkan Savaşı (Romence: Al doilea război balcanic, Sırpça: Други балкански рат, Drugi balkanski rat, Yunanca: Δεύτερος Βαλκανικός Πόλεμος, Devteros Valkanikós Pólemos, Bulgarca: Междусъюзническата война, Mezhdusayuznicheskata voyna) I. Balkan Savaşı´na katılan devletlerin, Yunanistan, Bulgaristan, Karadağ, Arnavutluk,Sırbistan, Osmanlı İmparatorluğu ve sonradan katılan Romanya´nın aralarında yaptıkları savaşlardır. Bu savaş ile, Edirne ve Kırklareli kurtarılmıştır. Londra Konferansı, hükümleri kısmen değişmiştir.
I.Dünya Savaşı
Çanakkale Savaşları
Çanakkale Savaşları, I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası´nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara savaşlarıdır.Osmanlı Devleti´nin zaferiyle sonuçlanmış ve İtilaf Devletleri yarımadayı terketmiştir.
Sarıkamış Harekâtı
Sarıkamış Harekâtı (22 Aralık 1914), I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti ve Rus Hanedanlığı arasında Sarıkamış´da gerçekleşmiş, sonucu Osmanlı Devleti tarafı için büyük bir başarısızlık ile sonuçlanan bir askerî manevradır.
Kut´ül Ammare Kuşatması
Kut´ül Ammare kuşatması (7 Aralık 1915 – 29 Nisan 1916), İngiliz İtilaf kuvvetleri ile Osmanlı İttifak kuvvetleri arasında geçen I. Dünya Savaşı´nın temel muharebelerinden biri. Muharebeler Dicle Nehri kıyısında Kut´ül Ammare şehri yakınlarında konuşlanmış İngiliz Ordu birliklerinin kuşatılması ve 13,000 İngiliz askerinin esir alınmasıyla Osmanlı Ordusu tarafından zaferle bitmişti. İngiliz İtilaf kuvvetleri 23,000 ölü ve yaralı, Osmanlı kuvvetleri 10,000 ölü ve yaralı vermiş ve 13,000 (bazı kaynaklara göre 18,000) İngiliz askeri esir alınmıştı.
Kurtuluş Savaşı
Kurtuluş Savaşı, İstiklâl Harbi, Türk İstiklâl Harbi, Milli Mücadele olarak adlandırılan I. Dünya Savaşı´ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti´nin İtilaf Devletleri´nce işgali sonucunda Misak-ı Milli sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için girişilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadele.
9. Ordu Müfettişi Mirliva Mustafa Kemal Paşa önderliğinde 1919-1922 yılları arasında gerçekleşmiş Mustafa Kemal Paşa komutasındaki Türk Ordusu´nın yurdumuzdan tüm düşmanları temizlemesiyle sonuçlanmıştır.
26 Ağustos 1922 tarihinde Türk Ordusu genel bir taaruza başladı. 30 Ağustos 1922 tarihinde yapılan Dumlupınar Meydan Muharebesi Yunan Ordusu´nun imha edilmesiyle sonuçlandı. 9 Eylül 1922 tarihinde Türk Ordusu İzmir´a girdi.
11 Ekim 1922´de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile fiilen, 24 Temmuz 1923´te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona erdi.
6 Ekim 1923 tarihinde Türk Ordusu İstanbul´a girdi. İtilaf Devletleri kuvvetleri İstanbul´u terk etti.
29 Ekim 1923 günü Türkiye Cumhuriyeti kurulmuş ve bunun sonucunda Türk Orduları Başkomutanı Mareşal Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyeti 1. Cumhurbaşkanı seçildi.
Kurtuluş Savaşı, dört belirgin döneme ayrılabilir:
- I. Dünya Savaşı sonrası dönemi: Mondros Mütarekesi´nin yürürlüğe girdiği 31 Ekim 1918´den, Mustafa Kemal Paşa´nın 9. Ordu müfettişi olarak Anadolu´ya yola çıktığı 19 Mayıs 1919´a kadardır
- Örgütlenme dönemi: 19 Mayıs 1919´dan, Ankara´daki Büyük Millet Meclisi´nin açıldığı 23 Nisan 1920´ye kadardır.
- Hakimiyetin sağlanması dönemi: 23 Nisan 1920´den, Londra Barış Konferansı´nın ikinci safhasının başladığı Mart 1922´ye kadardır.
- Barışın sağlanması dönemi: Mart 1922´den, Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim 1923´e kadardır.
Türkiye Cumhuriyeti
Kore Savaşı
Kıbrıs Harekâtı
Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti Türk Silahlı Kuvvetleri´nin Garanti Anlaşması´nın III. maddesine istinaden gerçekleştirdiği askerî harekâtın adıdır.
Türk devletleri listesi
| Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir.
|
| Türk tarihi |
|
Türk devletleri tarih boyunca Türk halkları tarafından kurulmuş özerk cumhuriyet, beylik ve bağımsız cumhuriyet, beylik, imparatorluk ve hanedanlıkları içerir.
İçindekiler
- 1 İlk Çağ
- 2 Orta Çağda İslamiyet Öncesi Dönem
- 3 İslamiyet Sonrası Dönem
- 3.1 I. Dönem Anadolu Beylikleri
- 3.2 Moğol İstilası Sonrası Dönem
- 3.3 II. Dönem Anadolu Beylikleri
- 4 Eski Cumhuriyetler
- 5 Sovyetler Birliği dönemi cumhuriyetleri
- 5.1 İlk dönem Sovyet ve özerk Sovyet cumhuriyetleri
- 5.2 Sovyet cumhuriyetleri
- 5.3 Özerk Sovyet cumhuriyetleri
- 6 Çağdaş Cumhuriyetler
- 7 Çağdaş Özerk Cumhuriyetler
- 8 Ayrıca bakınız
İlk Çağ
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
| Sakalar | M.Ö 670 | -Alp er Tunga-Tomris Hatun
-(Şu Destanında) Şu Kağan (Kaynaklarda Kral Ateas) |
|
 |
Büyük Hun İmparatorluğu | M.Ö.220-46 |
|
| Doğu Hun Devleti | M.Ö.46-M.S 48 | ||
| Batı Hun Devleti | M.Ö.46-36 | ||
| Güney Hun Devleti ya da Batı Hun İmparatorluğu | M.S.48-215 | ||
| Kuzey Hun Devleti | M.S.48-156 | ||
 |
Avrupa Hun İmparatorluğu | M.S.370-469 |
|
 |
Ak Hun İmparatorluğu | M.S.420-567 | |
| Asya Avar İmparatorluğu | M.S.330-555 | ||
| Kuzey Wei Tabgaç Devleti | M.S.386–535 | ||
| Sabirler | 6.Yüzyıl |
Orta Çağda İslamiyet Öncesi Dönem
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Göktürk Kağanlığı | M.S.552-582 | 前突厥 Birinci Göktürk
|
| Batı Göktürk Kağanlığı | 583-657 | 西突厥 | |
| Doğu Göktürk Kağanlığı | 583-630 | 東突厥 | |
 |
Avrupa Avar Kağanlığı | 562-803 | |
| Xueyantuo | 630-647 | 薛延陀 w:en:Xueyantuo Tingling’in kolu | |
| Kutrigurlar | 5-6.asır | Karadeniz’in kuzeyine egemen oldular | |
| Otrigurlar | 5-6.asır | Karadeniz’in kuzeyine egemen oldular | |
 |
Büyük Bulgar Hanlığı | 630-665 |
|
| Tuharistan Yabgu Devleti | 630-700 | Göktürklere tabi bir boydu | |
 |
Hazar İmparatorluğu | 630-965 | 可薩 Batı Göktürk |
 |
Birinci Bulgar İmparatorluğu | 632-1018 | Tuna Bulgar Hanlığı (632-864) / Bulgar Knezliği (864-913) / Bulgar Çarlığı (913-1018) |
| Kangar Birliği | 659-750 | ||
 |
İdil Bulgarları | 665-1391 | İlk Müslüman Türkler/Çuvaşistan’ın kökeni |
| İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı | 681-744 | 後突厥 ya da Kutluklar
|
|
| Türgişler | 717-766 | 突騎施 Batı Göktürk Kağanlığının “On Ok”‘dan | |
 |
Uygur Kağanlığı | 744-840 | 回紇, 烏護, 烏紇, 韋紇, 回鶻 |
| Oğuz Yabguluğu | 750-1055 | ||
| Karluklar | 766-840 | 葛羅祿 (MS 665-680) | |
| Kansu Uygur Krallığı | 848-1036 | ||
| Karahoca Uygur Krallığı | 991-1209 |
İslamiyet Sonrası Dönem
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Karahanlı Devleti | 840-1042 | Karluklar ile Uygur Kağanlığı’nın kalıntısı. Türk tarihinde Orta Asyada İslamiyeti kabul eden ilk devlet. |
| Peçenek Hanlığı | 860-1091 | ||
| Kıpçak Hanlığı | 9-13.asır | ya da Kumanlar | |
 |
Şirvanşahlar | 861-1538 | Bugünkü Azerbaycan’da. |
| Tolunoğulları | 868-905 | ||
| Kansu Uygur Krallığı | 905-1226 | 甘州回鶻 Bugünkü Sarı Uygurların kökeni. | |
| Karahoca Uygur Krallığı | 911-1368 | 高昌回鶻 (Bugünkü Doğu Türkistan) | |
| Akşitler | 935-969 | ||
| Salariler | 941-981 | Bugünkü Azerbaycan’da. | |
| Revvadiler | 981-1040 | Bugünkü Azerbaycan’da. | |
| Oğuz Yabgu Devleti | 950-1040 | ||
 |
Gazne Devleti | 962-1187 | Samaniler’in memlûklerinden. |
 |
Büyük Selçuklu Devleti | 1037-1194 | Selçuklular |
| Doğu Karahanlılar | 1042-1211 | ||
| Batı Karahanlılar | 1042-1212 | ||
| Suriye Selçukluları | 1092-1117 | Melikşah’ın kardeşi Tutuş’un hükümdarlığı | |
 |
Anadolu Selçukluları | 1092-1243 | Rum Selçukluları olarak bilinir. |
| Kirman Selçukluları | 1092-1230 | Alp Arslan’ın kardeşi Kavurd Bey’in sülalesi / Kaşkaylar ve Hamselerin kökeni. | |
 |
Harezmşahlar Devleti | 1097-1231 | Selçuklular’ın Memlûklerinden Anuş Tegin tarafından kurulan devlet |
| Böriler | 1117-1154 | ya da Suriye Atabeyliği | |
| Zengiler | 1127-1259 | Musul, Halep Atabeylikleri | |
| İl-Denizliler | 1146-1225 | ya da Azerbaycan Atabeyliği | |
| Erbil Beyliği | 1146-1232 | ya da Erbil Beyliği | |
| Salgurlular | 1147-1284 | ya da Fars Atabeyliği | |
| Irak Selçukluları | 1157-1194 | Sencer’in ölümünden sonra Irak-ı Arap ve Irak-ı Acem (Batı İran)’ı yöneten Büyük Seçlukluların kalıntısı. | |
 |
Memluk Hanedanlığı | 1206-1290 | Delhi Sultanlığı’nı Türk Memlûk Hanedanı kurmuştur. |
| Karluk Devleti | 1212-1300 | Karahanlıların devamı. |
I. Dönem Anadolu Beylikleri
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
| Mengüçlü Beyliği | 1072-1277 | ||
| Çaka Beyliği | 1081-1098 | ||
| Dilmaçoğulları Beyliği | 1085-1192 | ||
| Çubukoğulları Beyliği | 1085-1092 | ||
| Danişmendli Beyliği | 1092-1202 | ||
| Saltuklu Beyliği | 1092-1202 | ||
| İnaloğulları Beyliği | 1098-1183 | ||
| Ahlatşahlar Beyliği | 1100-1207 | ||
| Artuklular | 1102-1408 | ||
| Çobanoğulları | 1227-1309 | ||
| Tanrıbermiş Beyliği | 1074-1098 |
Moğol İstilası Sonrası Dönem
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Altın Orda Devleti | 1242-1502 |
|
 |
Çağatay Hanlığı | 1227-1347 |
|
 |
Bahri Hanedanı | 1250-1389 | Memlûk Sultanlığı, Burci Hanedanı ise Çerkes memlûklerinden. |
|
Haleci Hanedanı | 1290-1321 | Delhi Sultanlığı (1206-1526) |
 |
Osmanlı Devleti | 1299-1922 | Kayı Boy Beyliği olarak Türkiye Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı, 1299’da istiklaline kavuştu. 600 yıldan fazla varlığını sürdürdü. |
 |
Basarab Hanedanı | 1310-1627 | Eflak Prensliği’nin Kıpçak = Kuman kökenli hanedanı. |
|
Tuğluk Hanedanı | 1321-1398 | Delhi Sultanlığı (1206-1290) |
 |
Timur İmparatorluğu | 1370-1507 | Çağatay Hanlığı’na bağlı olup Türklerden Barlas boyu. |
 |
Bengal sultanlığı | 1352–1576 | |
 |
Kazan Hanlığı | 1438-1552 | |
 |
Kırım Hanlığı | 1441-1783 | 1475’ten 1774 yılına kadar (Küçük Kaynarca Antlaşması) Osmanlı’ya bağlı kaldı. |
 |
Safeviler | 1502-1736 | |
 |
Babür İmparatorluğu | 1526-1858 | |
 |
Afşar Hanedanı | 1736-1802 | Türkmenler |
| Bakü Hanlığı | 1747-1806 | Azerbaycan’da. | |
 |
Kaçar Hanedanı | 1781-1925 | Türkmenler |
II. Dönem Anadolu Beylikleri
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Karamanoğulları | 1256-1483 | |
| İnançoğulları Beyliği | 1261-1368 | ||
| Sâhipataoğulları Beyliği | 1275-1342 | ||
| Pervaneoğulları Beyliği | 1277-1322 | ||
| Eşrefoğulları | 1280-1326 | ||
| Menteşeoğulları Beyliği | 1280-1424 | ||
| Dobruca Beyliği | 1281-1299 | Dobruca (bugünkü Bulgaristan ve Romanya)’da. | |
| Alâiye Beyliği | 1293-1421 | ||
 |
Karesioğulları | 1297-1360 | |
 |
Candaroğulları Beyliği | 1299-1462 | |
 |
Osmanoğulları Beyliği | 1299-1922 | Kayı Boy Beyliği olarak Türkiye Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı, 1299’da istiklaline kavuştu. |
| Germiyanoğulları Beyliği | 1300-1423 | ||
| Hamitoğulları Beyliği | 1301-1423 | ||
| Saruhanoğulları | 1302-1410 | ||
| Tacettinoğulları Beyliği | 1303-1415 | ||
| Aydınoğulları | 1308-1426 | ||
| Tekeoğulları | 1321-1390 | ||
| Ramazanoğulları | 1325-1608 | ||
| Eretna Beyliği | 1335-1381 | ||
| Dulkadiroğulları | 1339-1521 | ||
| Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti | 1381-1398 |
— Eski dönemlerde kullanılan Osmanlı bayrakları sırasıyla:
–> 
–> 
–> 
–> 
–>
Eski Cumhuriyetler
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti | 31 Ağustos 1913 – 29 Ekim 1913 | Batı Trakya Türk Cumhuriyeti |
 |
Kırım Halk Cumhuriyeti | 1917-1918 | |
 |
Türkistan Milli Devleti | 1917-1918 | |
 |
Aras Cumhuriyeti | 1918 | Bugünkü Nahçıvan topraklarında kurulan kısa süreli bir hükümet. |
 |
Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükûmeti | 1918-1919 | ya da Kars Cumhuriyeti |
 |
İdil Ural Devleti | 1918-1919 | |
 |
Alaş Orda | 1917-1920 | |
 |
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti | 1918 – 1920 | |
 |
Azadistan | 1919-1920 | |
 |
Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti | 1920-1924 | |
 |
Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti | 1920-1925 | |
 |
Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti | 12 Kasım 1932 – 6 Şubat 1934 | |
 |
Hatay Cumhuriyeti | 1938-1939 | |
 |
Tannu Tuva Halk Cumhuriyeti | 1921-1944 | |
 |
Azerbaycan Milli Hükûmeti | 1945 | |
 |
Doğu Türkistan Cumhuriyeti | 12 Kasım 1944 – 20 Ekim 1949 | |
 |
Kıbrıs Türk Federe Devleti | 1975-1983 | |
|
Ankara Hükûmeti | 3 Mayıs 1920 – 29 Ekim 1923 | ya da Büyük Millet Meclisi Hükûmeti |
Sovyetler Birliği dönemi cumhuriyetleri
İlk dönem Sovyet ve özerk Sovyet cumhuriyetleri
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1918-1924 | Bugünkü Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan topraklarını kapsar. Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti toprakları üzerinde kurulmuştur. |
| Tatar-Başkurt Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1919-1921 | Bugünkü Tataristan’ı ve Başkurdistan’ı kapsar. | |
| Kırgızistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1920-1925 | Bugünkü Kazakistan’ı kapsar. Kırgızistan ÖSSC daha sonra Kazakistan ÖSSC adını almıştır. 1920 öncesi, bugünkü Kazakistan toprakları üzerinde Türkistan Genel Valiliği kurulmuştu. |
Sovyet cumhuriyetleri
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1922-1991 | Öncesi statüsü: -Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti 1922-1936 Bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti 1922’de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adı altında 1922 yılında Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti üyesi oldu. |
 |
Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1936-1991 | Önceki statüsü: -Türkistan Genel Valiliği 1729-1920 -Kırgızistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1920-1925 -Kazakistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1925-1936 |
 |
Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1936-1991 | Önceki statüsü: -Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1918-1924 -Kara-Kırgız Özerk Oblastı 1924-1926 -Kırgızistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1926-1936 |
 |
Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1924-1991 | Önceki statüsü: -Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1918-1924 |
 |
Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1925-1991 | Önceki statüsü: -Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1918-1924 |
 |
Tataristan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1990 | Önceki statüsü: -Tatar-Başkurt Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1919-1921 -Tataristan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1921-1990 |
Özerk Sovyet cumhuriyetleri
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Çuvaşistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1925-1991 | Önceki statüsü: -Çuvaş Özerk Oblastı 1919-1925 |
 |
Yakutistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1921-1990 | |
 |
Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1921-1991 | Halkın bir kısmı Türki idi. Dağıstan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin Rusya’ya katılmasıyla özerk sovyet cumhuriyete dönüştürüldü. |
 |
Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1924-1991 | |
 |
Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1920-1945 | 1945’te oblast oldu daha sonra Ukrayna’ya bağlanarak tekrar, ÖSSC statüsü aldı. |
 |
Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1932-1992 | Önceki statüsü -Karakalpak Özerk Oblastı 1919-1932. |
 |
Kabardin-Balkar Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1936-1944 | Önceki Statüsü: -Kafkasya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1920-1924 -Kabardino-Balkar Özerk Oblastı 1924-1936 1944 ile 1957 arası Kabardin ÖSSC olarak adı değiştirildi, 1957’de tekrar Kabardino-Balkar ÖSSC adını aldı. |
 |
Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1961-1991 | Önceki statüsü: -Tuva Özerk Oblastı 1944-1961 SSCB’ye katılan Tuva Halk Cumhuriyeti özerk oblast statüsü almıştı. |
| Karaçay-Çerkez Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1990-1991 | Önceki statüsü: -Kafkasya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1920-1924 -Karaçay-Çerkez Özerk Oblastı 1924-1926 Özerk Oblastın Tekrar kuruluşu: 1957-1991. |
|
| Dağlık-Altay Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | 1990-1991 | Önceki statüsü: -Dağlık-Altay Özerk Oblastı 1922-1991 Oyrot Özerk Oblastı adıyla kuruldu ve 1948’de Dağlık-Altay olarak değiştirildi. |
|
| Hakas Özerk Oblastı | 1990-1991 | Hakas vilayeti, özerk oblast statüsünü 1990’da aldı. |
Çağdaş Cumhuriyetler
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
|
Türkiye Cumhuriyeti | 1923-…. | |
 |
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti De facto | 1983-…. | |
|
Azerbaycan | 1991-…. | |
 |
Kazakistan | 1991-…. | |
 |
Kırgızistan | 1991-…. | |
 |
Özbekistan | 1991-…. |
|
 |
Türkmenistan | 1991-…. |
Başta Özbekistan olmak üzere Orta Asya’ya yayılmış olan Ahıskalıların kullandıkları gayriresmi bayrağıÇağdaş Özerk Cumhuriyetler
| Bayrak | Devlet | Tarih | Notlar |
 |
Sincan Uygur Özerk Bölgesi | 1955-…. |
|
 |
Altay | 1991-…. |
|
 |
Balkar | 1991-…. |
|
 |
Başkurtistan | 1991-…. |
|
 |
Çuvaşistan | 1991-…. |
|
 |
Dağıstan | 1991-…. |
|
 |
Gagavuzya | 1991-…. |
|
 |
Hakasya | 1991-…. |
|
 |
Karaçay | 1991-…. |
|
 |
Karakalpakistan | 1991-…. |
|
|
Nahçıvan | 1991-…. |
|
 |
Tataristan | 1991-…. |
|
 |
Tuva | 1991-…. |
|
 |
Yakutistan | 1991-…. |
|
Doğu Türkistan’ın gayriresmî bayrağı Gökbayrak’tır.
Dağıstan’da Kumukların kullandıkları gayriresmî bayrak.